Het zijn verwarrende tijden. Het wereldwijde coronavirus zet onze mensheid stil. Beurzen, vervoer, werk, inkomen, economie, sociale contacten, en onze bewegingsvrijheid. En voor de geïnfecteerden; letterlijk hun gezondheid. We komen piepend en krakend en soms tanden knarsend tot stilstand. Maar ons hoofd en onze gedachten maken overuren. Bijna alle gesprekken gaan alleen nog maar over Corona… maar ze worden ook persoonlijker. Corona raakt ons. Maar niet alleen v.w.b. onze gezondheid. Het raakt ons in het hart en hoofd. Angst is een slechte raadgever. Angst is per definitie een leugenaar. Maar als we niet uitkijken wint hij terrein en sluipt bij ons naar binnen. Nestelt zich en vreet ons op van binnen naar buiten.
Onze levens worden door elkaar geschud door overweldigende informatiestromen. Een nieuwe en onbekende ‘vijand’. Dat maakt ons onzeker en bang. Wij, die dachten alles wel zo’n beetje te begrijpen en min of meer onder controle te hebben. Onzin natuurlijk. Maar we dachten het vaak wel. Bewust of onbewust. En we zijn er beetje bij beetje in gaan geloven. Tot we weer frontaal in botsing kwamen met de eerlijke en soms harde werkelijkheid dat deze wereld zich door ons niet maakbaar laat kneden.
Maar hoe dan?
Stephen Covey heeft ons een krachtig instrument in handen gespeeld om onze gedachten proactief te sturen en te vormen. In plaats van ons mee te laten slepen in de maalstroom van de omstandigheden de natuurwet te omarmen van de geweldige kracht van onze keuzevrijheid. Juist nu deze omstandigheden ons zomaar lijken te willen vermorzelen.
Niet de omstandigheden hebben het laatste woord. Jij en ik hebben een keuze. Laten we onze omstandigheden 1:1 onze gedachten bepalen? Of nemen we de regie over ons denken, spreken en doen? Covey belooft niet dat dit easy going is. Maar we kunnen niet ontkennen dat wij een keuze hebben om ons gedrag te kiezen. Met andere woorden: wij kunnen kiezen hoe wij respons geven op dat wat op ons afkomt. Covey heeft zich met deze door hem beschreven natuurwetten o.a. laten inspireren door Victor Frankl.
Levenslessen van Victor E. Frankl
Victor Frankl was een van de bekendste psychotherapeuten van onze tijd. Hij was hoogleraar in neurologie en psychiatrie aan de universiteiten van Wenen en San Diego.
Zijn levenslessen schrijft hij voor het eerst neer in de jaren 30 en overleefd Auschwitz in de tweede wereld oorlog. Maar de verschrikkelijke en aangrijpende ervaringen van het concentratiekamp hebben hem juist geleerd niet in een slachtofferrol te belanden. Terwijl hij onvoorstelbare gruwelijkheden moest ondergaan en alles en iedereen verloor die hem lief was. Hij schreef 39 boeken die vertaald zijn in 50 talen. En ontwikkelde een (logo)therapie die is gebaseerd op het streven van de mens om een hogere en definitieve betekenis te geven aan het leven. Een belangrijke uitspraak van hem:
“Wanneer we de situatie niet langer kunnen veranderen worden we uitgedaagd onszelf te veranderen.”
We kunnen, zo ontdekte hij, onze houding tegen onvermijdelijk lijden veranderen. Hij vatte dit samen met de volgende uitspraak: “Een ding kan de mens niet worden ontnomen: de allerlaatste vrijheid – de keuze onder alle omstandigheden zijn eigen houding en gedrag te bepalen”.
Nog een paar levenslessen van de heer Frankl op een rijtje:
- The good and the bad guys
Je komt ze overal en altijd tegen. Onder Duitse kampbewaarders waren er die begaan waren en die de meest onvoorstelbare gruwelijkheden begingen. Ze bestaan allebei.
2. Je hebt altijd een keuze: in elke situatie bepaal jij zélf hoe jij je reactie kiest.
Frankl ervaarde de deze keuzevrijheid het enige is wat niemand je af kan nemen. Zelfs niet in een concentratiekamp. Zelfs niet in Auschwitz.
- Humor is belangrijk
Humor maakt alles anders en meer draagbaar. Grappen en humor maken de meest ondraaglijke omstandigheden dragelijker.
- Liefde zal altijd het belangrijkst zijn
Viktor Frankl: “Ik begreep dat een mens die niets meer bezit in de wereld, ogenblikken van opperste gelukzaligheid kan beleven wanneer hij denkt aan zijn geliefden.” Herinneringen aan mooie momenten in het leven maken het leven waard om te leven.
- Schoonheid (kunst & natuur) geeft kracht
In de barakken werd gezongen, gedichten voorgedragen en toneelstukjes opgevoerd. Kunst maken creëert geluksgevoelens.
- Er zijn altijd kleine dingen om dankbaar voor te zijn
Zelfs in Auschwitz?! Frankl ervoer het aan den lijve: in elke omstandigheid is er iets om dankbaar voor te zijn.
- Lijden is zinvol
Viktor Frankl is gaan inzien dat lijden een hoger doel nastreeft. Zijn leven was betekenisvol, en dus was zijn lijden dat ook. “Een mens kan zich boven het lijden verheffen door te kiezen het lijden waardig te zijn.”
- Zorg dat je een doel hebt
Een doel geeft je innerlijke kracht. In het kamp wist Frankl heel stellig: ik wil ooit college geven aan studenten over psychologie. Een persoonlijk doel geeft kracht om boven je omstandigheden uit te stijgen. Nog een uitspraak van Nietzsche: ‘Hij die een reden tot leven heeft, kan vrijwel alle levensomstandigheden verdragen.’
IKIGAI: (on)grijpbaar geluk
Je moet jezelf in deze wereld wel behoorlijk voor de gek houden als je nog steeds denkt dat geluk maakbaar is. Dat is het niet! Maar als reactie jezelf tot slachtoffer van de omstandigheden te zien is net zulke onzin, zo leerde o.a. Stephen Covey en Viktor Frankl ons.
De zin van ons bestaan begrijpen, is een belangrijke voorwaarde om betekenis te geven aan je leven. Maar dan is het ook belangrijk eerst de zin van jouw persoonlijk leven en bestaan te begrijpen.
‘Ikigai’ is een Japans concept dat je het best kan omschrijven met het woord: Waarom? Met welke reden sta jij ’s morgen überhaupt op? Heel simpel en kort uitgelegd staat IKIGAI voor: wat is de waarde en nut van je leven? In de praktijk blijkt deze vraag nog best lastig te beantwoorden. Van nature is het veel makkelijker in de slachtofferrol te stappen. De omstandigheden als verantwoordelijke aan te wijzen. Als we Covey en Frankl serieus nemen komen we hier niet (meer) mee weg.
Ikigai is waar je passie, missie, roeping en beroep of vak samenkomen. Misschien is IKAGAI het best te vangen en te duiden met onderstaande cirkels en beeld.
De vier cirkels staan voor:
- Waar je van houdt
- Waar je goed in bent
- Wat de wereld nodig heeft
- Waar je voor betaald wordt/kan worden
In het hart waar de vier cirkels overlappen, vind jij je ‘Ikigai’.
Misschien moeten we ‘zingeving’ inruilen voor ‘zinvinding’. Om de zin van je bestaan en leven beter te begrijpen, moet je misschien eerst jezelf beter begrijpen. Stap de IKIGAI cirkels binnen en ga op ontdekkingstocht. Maar vinden is niet voldoende. Er iets mee DOEN.. daar gaat het om.
Daarom ter afsluiting – en aanmoediging – een citaat van de Duitse wetenschapper Goethe: “Hoe kunnen we onszelf leren kennen? Nooit door reflectie, maar door te handelen. Probeer te doen wat je moet doen en je zult er snel achter komen wie je bent. En wat is dan je taak, wat moet je dan doen? Wat iedere dag van je vraagt!”
Volg Zakenwijzer op LinkedIn en blijf op de hoogte!
