Het is mijn persoonlijke overtuiging dat als je weet waar je goed in bent, je dit niet alleen tot eer en meerdere glorie van jezelf moet inzetten in dit leven. Toen jij en ik in de wieg lagen wisten we van niets. Alles wat we vervolgens hebben geleerd, kregen we van anderen. En daarom hebben die anderen er recht op daarvan iets van ons terug te krijgen. Deze overtuiging was en is de reden om mijn bedrijf zo in te richten dat wij in verschillende disciplines dienstbaar en probleemoplossend zijn aan anderen. Verbinders van problemen aan oplossingen. Dat is wat we willen zijn en doen. Dat was ook precies dé reden en drive om bij te dragen aan het van de grond krijgen van een uitdagend maar inmiddels meer dan geslaagd ontwikkelingsproject in Egypte. Een paar jaar geleden heb ik de Stichting Anders bedacht en opgericht met focus op NL. Ondernemers maken zich hier beschikbaar als verbinders van problemen aan oplossingen voor hen die in ons land tussen wal en schip vallen. Het verbinden van oplossingen aan problemen is dé reden waarom ik op dit moment onderzoek doe hoe wij als verbinders een doe- plan kunnen ontwerpen om armoede op de Nederlandse Antillen te overwinnen. Bewoners daar leven vaak nog in mensonterende omstandigheden of hebben amper te eten. Op deze Nederlandse eilanden gaan nog elke dag honderden kinderen zonder eten naar school om maar eens wat te noemen.
Om diezelfde drive en passie raak ik regelmatig verzeild in raden van advies, commissies, hulpvragen, etc. Een non-profit rol die bij uitstek past bij mij om te geven van dat wat ik eerst zelf van anderen heb ontvangen. Zo zat ik deze week in een adviesraad die was opgericht rondom ‘Maximaal Leven’. Een geweldig inspirerend initiatief om mensen met dementie geluk te brengen en de kwaliteit van leven te vergroten. Als je meer wilt weten over ‘maximaal leven’ kijk dan hier eens verder.
Beschamend en lelijk superioriteits- denken
Maar voor nu wil ik je even meenemen naar dat moment waarin het gesprek van de maximaal leven raadgevers terecht kwam op het onderwerp dementie. Aan tafel zaten verschillende deskundigen. Zoals een psycholoog die jarenlang in dit deel van de zorg werkzaam was geweest. Een ex wethouder en theoloog met hart voor het sociale domein. Een coach, trainer en schrijfster die in een haar boek ons uitdaagt anders naar dementie te kijken. Maar ook de oprichtster van de stichting die een overstromend en passievol hart heeft voor juist deze mensen. Met veel ervaring in dit werkveld van de zorg wil zij het verschil maken. We bespraken natuurlijk welke mogelijkheden we moeten aangrijpen om het anders denken en omgaan met dementie in de zorg een kans te geven. Al snel ging het over hoe wij mensen zelf denken over verschillen, beperkingen en belemmeringen van anderen. Maar ook dat het eigenlijk te dwaas voor woorden is dat we deze groep in onze samenleving – bewust of onbewust – als ’ beperkt’ labelen. We benoemen en benadrukken te vaak wat ze niet of niet meer kunnen. Van chromosoom afwijkingen, verstandelijke en/of fysieke beperkingen, discriminatie van leeftijdsgroepen, irritant slim of juist oerdom en ga zo maar door.
Al die duidingen lijken er sluipenderwijs op te wijzen dat we kennelijk een enorme behoefte voelen iets als norm centraal te stellen en dat als uitgangspunt te nemen. Een heilig verklaard ijkpunt. En als je daar dan vanaf wijkt – in meer of mindere mate – dan noemen we dat een afwijking, beperking of een punt van zorg. We duiden die beperkingen al gauw als iets wat vooral negatief afwijkt. We willen al die door ons gesignaleerde afwijkingen van de door ons zelf bedachte norm – waar wijzelf natuurlijk wél aan beantwoorden – heel graag labelen. Als je daar op een afstandje naar kijkt en luistert – ook eerlijk kijkend naar jezelf – dan ziet dat er toch behoorlijk lelijk uit. Waar halen we toch het lef vandaan zo superieur en neerbuigend te kijken naar verschillen. Want het zijn alleen maar verschillen. Het is alleen maar anders. Anders dan jou en mij bijvoorbeeld.
Anders maar waardevol
Jongeren kijken meewarig en superieur naar senioren als nutteloze bladverliezende oude bomen. Ouderen op hun beurt verzuchten dat de jeugd er niets van begrijpt en arrogante betweters zijn. Het is vermakelijk en tegelijk diep treurig als we de wetenschappelijke onderzoeken hierop na slaan. Hoe stereotype en verminkt jongeren en ouderen over elkaar denken en aannames doen , maar daarbij totaal de plank misslaan. Maar ook de voortgeduwde rolstoeler wordt niet aangesproken, maar zijn begeleider. Alsof hij/zij naast moeite met lopen opeens ook doof/stom is geworden. Buigen we ons over een kinderwagen en zien een chromozoom afwijking, kijken we vervolgens met medelijden in onze ogen naar de ouders, alsof we net een mislukt project hebben waargenomen. En als we in gezelschap raken van mensen met dementie, dan verandert onze houding alsof we in Madame Tussauds rond lopen. Terwijl dit mensen van vlees en bloed zijn die zich alleen op een andere manier gedragen, anders denken en zich de dingen anders of niet meer herinneren. Allerlei soorten en maten van mensen die anders zijn. Anders dan jij en ik. Maar nog steeds wel gewoon waardevolle mensen zijn zoals jij en ik.
De genoemde voorbeelden zijn maar een kleine greep en natuurlijk gechargeerd beschreven. Hoewel? Laten we eerlijk zijn. We komen toch verraderlijk vaak dicht in de buurt hoe wij soms omgaan met en reageren op verschillen in het anders zijn.
Omarm verschilligheid en wees een verbinder
Als we de wereld van nu waarnemen, zou je er mismoedig van kunnen worden. Het is soms maar lastig te bevatten hoe lelijk wij in deze wereld met elkaar omgaan. Zelfs binnen onze eigen landsgrenzen. Maar soms kun je ook gewoon erg blij worden van dat wat er – dwars tegen alles in – óók is. Mooie en ontroerende dingen die ons weer een beetje hoop geven. Als we even beter kijken en proberen te begrijpen waar dat lelijke maar ook dat mooie vandaan komt, dan hoef je geen Einstein te zijn om al snel door te krijgen waar dit aan ligt. Wat de bron en vertrekpunt is van wat mooi maar ook wat lelijk is in deze wereld. Het begint bij ons. Bij jou en mij. Kiezen we in ons denken, spreken en doen in het uitvergroten van verschillen? Of omarmen en verbinden we al die verschilligheid? Houden we elkaar vast? Of laten we elkaar vallen? Sluiten we mensen in? Of sluiten we ze uit? Benadrukken wij vooral superieur de verschillen als fout en goed? Of kiezen we ervoor om verbinder te zijn en gaan we voor eenheid in al onze verscheidenheid?
Kijk nog eens naar de wereld waarin jij rond stapt. Waar verschillen worden uitvergroot en wij anderen uitsluiten, is vaak ook direct de lelijkheid van mensen te vinden. Maar als we verbinders aan het werk zien, zie je mooie nieuwe dingen ontstaan. Kies ervoor een verbinder te worden van verschilligheid. Het is misschien wel het mooiste wat je kunt geven in deze wereld van dat wat je eerst zelf hebt ontvangen.
