Heb ik een burn out?

Als arbodienst krijgen wij regelmatig te maken met werknemers die klachten hebben gerelateerd aan burn out. We leven in een tijd waarin ingrijpende gebeurtenissen veel spanningen geven. Niet iedereen lukt het om op een goede manier hier mee om te gaan. Als de spanning oploopt en het niet lukt te ontspannen, is overspanning het gevolg. Die overspanning is wel vergeleken met een uitgerekt elastiek. Normaal veert deze weer terug. Dat is het natuurlijke effect. Wij mensen – de een meer de ander minder – kunnen best wel tijdelijk meeveren bij ingrijpende veranderingen. Maar te lang en te veel overspanning creëert een situatie waarbij de mens zijn ‘geestelijke en lichamelijke elasticiteit’ verliest. Het gevolg is dat de overspanning blijvend is. Het natuurlijke terugveren lukt dan gewoon niet meer.

Klachten en symptomen burn out

De symptomen van zo’n overspanning zijn: vermoeidheid, slaapproblemen, problemen met het geheugen, concentratieproblemen, prikkelbaarheid en last van piekeren. Daarbij ontstaat het gevoel geen grip meer te hebben op normaal gesproken eenvoudige gebeurtenissen. De meest normale zaken blijken een hele uitdaging en een berg waar we niet overheen zien. Het lukt maar niet de gebruikelijke en dagelijkse dingen goed te doen. Ook lichamelijke klachten spelen op. Vaak hoofdpijn, last van duizeligheid, pijn op de borst en hartkloppingen. Maar ook komen maagklachten en buikpijn voor. Als deze klachten zo’n half jaar voortduren en moeheid meer en meer voelt als uitputting, dan lijkt de diagnose burn-out aan de orde.

Overspannen of Burn out?

Het is niet zo eenvoudig om de verschillen duidelijk af te bakenen. In het handboek voor de classificatie van psychische stoornissen, is burn-out niet eens als officiële diagnose opgenomen. Daardoor ontstaat onduidelijkheid en geeft dit ruimte aan allerlei interpretaties. Wel is er inmiddels een landelijke afspraak gemaakt. Huisartsen, bedrijfsartsen en eerstelijnspsychologen hanteren samen een duidelijke richtlijn over wat overspanning- en wat een burn-out is.

Overspanning

Er is sprake van overspanning bij de volgende vier criteria:

• Van de volgende klachten zijn er minimaal 3 actueel: slaapproblemen, vermoeidheid, prikkelbaar, overgevoelig voor drukte en herrie, je opgejaagd voelen, emotioneel labiel, piekeren, vergeetachtigheid en concentratieproblemen.
• Het gevoel de controle te verliezen en je machteloos te voelen, doordat in je dagelijks functioneren niet meer de dagelijkse stressfactoren kan handelen.
• Er zijn nadrukkelijke beperkingen in het werk en/of in het sociaal functioneren.
• Deze symptomen kun je niet uitsluitend toeschrijven aan een psychiatrische stoornis.

Burn-out

Hiervan spreek je:

• Bij overspanning zoals hierboven omschreven
• Deze klachten zich langer dan 6 maanden manifesteren.
• Gevoelens van vermoeidheid en uitputting dominant zijn
• Als bij werk gerelateerde burn-out de spanningsklachten zich uiten in emotionele uitputting en afstand tot het werk, en je niet opgewassen (niet goed genoeg) voelt voor het werk.

Persoonskenmerken

We weten inmiddels dat bepaalde persoonskenmerken sterker en sneller worden gelinkt aan bijvoorbeeld: stress, overspannenheid en burn-out. De volgende persoonskenmerken komen hiervoor in aanmerking:

• Heel erg ambitieus zijn
• Doorgeschoten perfectionisme
• Ongebreidelde prestatiedrang
• Erg competitief zijn
• Altijd haast
• Niet even gewoon niks kunnen doen
• Jezelf hoge eisen opleggen
• Grote betrokkenheid in alles
• Groot verantwoordelijkheidsgevoel
• Geen nee kunnen zeggen
• Waardering van anderen is erg belangrijk
• Hulp vragen is lastig voor je
• Geen grenzen kunnen of durven aangeven
• Niet opkomen voor jezelf
• Je niet (kunnen) uiten omtrent gevoelens
• Gebrek aan zelfvertrouwen

Werk gerelateerde burn-out en de vertrouwenspersoon of bedrijfsarts

Als een burn-out vooral werk gerelateerd lijkt, zit je als werknemers vaak in een lastige situatie. Hoe maak je dit bespreekbaar? Als je hier goed in was, had je dat natuurlijk al –tijdig-  zelf gedaan. Vaak weet je zelf wel wat de mogelijke oorzaken zijn waarom het je allemaal teveel is geworden. Maar wie kun je in vertrouwen nemen? Dat hoeft niet perse jouw manager te zijn of een collega. Mogelijk zit hier juist de crux van jouw problemen.

Een vertrouwenspersoon is bij uitstek de plek om veilig kenbaar te maken wat jouw boven het hoofd gegroeide problemen zijn. Iemand die kan luisteren en begrijpen is juist wat je nodig hebt. Ook kan hij/zij je adviseren in eventuele doorverwijzingen. Is de route van de vertrouwenspersoon geen optie voor je, neem dan zelf contact op met de bedrijfsarts. Bij wet is geregeld dat dit kan zonder dat de werkgever hiervan weet (Arbowet).

Hoe herstel ik van een burn out?

De eerste stap is wel dat je – zoveel als mogelijk – je dagelijkse ritmes oppakt. Actief blijven in plaats van stilvallen is erg belangrijk. In grote lijnen verloopt het herstel via drie fases:

Fase 1. Begrijpen, erkennen en accepteren

Begrijpen begint bij goede informatie. Maar ook acceptatie. Erkennen en accepteren dat je een burn-out hebt is misschien wel de zwaarste, maar tegelijk de beste denkbare eerste stap. Dat betekent dat je erkent dat er dingen niet lukken. Maar kijk ook wat er nog wel kan. Mogelijk kun je gedeeltelijk blijven werken. Maar ook rust is belangrijk. Even een bepaalde periode helemaal niets moeten.

Fase 2. Zelfreflectie en oplossingsgericht denken

Eerlijk worden en in de spiegel kijken. Waar ging en gaat het fout. Wat geeft spanningen en waarom en waardoor? Wat ga ik anders doen en wat vooral niet meer? Realiseer je dat anders leren denken belangrijk is om niet weer in oude ingesleten patronen te belanden.

Fase 3. Oplossingen uitvoeren

Anders leren denken creëert oplossingen om voortaan ook daadwerkelijk anders te doen. Oplossingen moeten gericht zijn op het weer grip krijgen van je leven en werk. Spanningen die ondermijnen, veranderen in hanteerbare situaties. Het ‘moeten’ uit je leven bannen voor die zaken die bronnen zijn of waren van overspanning.

Je kunt wel wat hulp gebruiken.
Om je weerbaarheid en veerkracht terug te pakken kun je wel wat hulp gebruiken. Naast de hulp van een huisarts en/of bedrijfsarts, kan een verwijzing naar een psycholoog voor een passende behandeling noodzakelijk zijn. Maar ook burn-out coaching kan erg effectief zijn om samen te kijken hoe problemen duurzaam kunnen worden opgelost.

Preventieve tips tegen burn out

• Evalueer wat echt van waarde is in je leven en werk
• Creëer voldoende tijd en aandacht aan dat wat echt belangrijk voor je is
• Leer vaker ‘nee’ zeggen tegen dat wat niet bij jou hoort
• Blok pauzes en investeer hiermee in meer productiviteit
• Werk niet harder maar slimmer
• Plan ontspannende activiteiten en vrije tijd/vakanties
• Neem adviezen van professionele behandelaars serieus

Je weet het even niet?

Weet je als werknemer of als werkgever het even niet, maar je hebt wel hulp nodig en/of je wilt meer weten? Neem contact met ons op. Het is ons vak om goed te luisteren en te begrijpen wat jij nodig hebt.