We zien en horen het – zo lijkt het – steeds vaker. De korte lontjes en lange tenen. Met als gevolg dat de zorgvuldigheid van onze woorden soms ver te zoeken zijn. Sowieso staan wij Nederlanders bekend om onze confronterende communicatiestijl. Dat heeft natuurlijk voordelen. Je weet snel waar je aan toe bent. Maar woorden maken soms meer kapot dan ons allen lief is. Vanaf onze toetsenborden nemen we elkaar de maat. Vaak op een wijze die wij misschien face tot face niet in ons hoofd zouden halen. Soms maken we deel uit van een ‘harde cultuur’, waar we vooral hard op de inhoud met elkaar communiceren. Feedback geven loopt dan al snel uit op een ‘grote bek’ als ’hart hebben voor mensen’ weggesaneerd is. Het is ongelofelijk belangrijk dat we ons bewust zijn hoe wij acteren (wat we wel en niet doen) in die situaties, waar anderen ons hard en ongezouten de ‘waarheid’ te verstaan geven en ons om de oren slaan met verbaal geweld. Je hebt tenslotte maar zeer beperkt invloed op sociale omgevingen en de mensen die daarin rondlopen. Je hebt vooral invloed op jezelf. Hoe je omgaat met deze harde kritiek gevende wereld, is dus erg belangrijk.
Wat doe jij als je te maken krijgt met harde kritiek en felle feedback?
Als we niets doen, dan komt harde kritiek ook hard binnen. De vraag is dan: welke schade kan dit aanrichten? Laten we eens kijken wat de gedragswetenschap ons hierover kan vertellen. De volgende 4 tips zullen je zeker helpen om beter om te gaan met harde kritiek:
1. Kritiek komt harder binnen dan een compliment
We mogen niet vergeten dat kritiek ontvangen nu eenmaal veel harder bij ons binnenkomt dan een schouderklopje. Volgens gedragswetenschappers heeft dat te maken met onze ingebouwde overlevingsdrift. Kritiek schakelen we gelijk aan gevaar. Daar zijn we heel alert op en erg kwetsbaar. Gevolg is dat we automatisch hier veel meer waarde aan hechten dan een mooi compliment en/of loftuitingen. Kritiek kan zo veel harder binnen komen dan redelijkerwijs aan de orde is. We kunnen op dat punt soms maar lastig balans houden. Met als gevolg dat we daar behoorlijk last van kunnen hebben in onze interacties en samenwerking met elkaar.
2. ‘It’s all in the game’
Leuk of niet en of je er nou wel of niet goed mee om kan gaan: kritiek is een vast onderdeel van het leven. Hier moet je mee leren dealen. Laten we eerlijk zijn: als nooit iemand jou laat weten wat je misschien niet goed doet, is dit ook niet echt wenselijk. Je hebt kritiek als referentie nodig om te kunnen reflecteren. Zeker als leidinggevende neem je besluiten. Daar zullen mensen soms blij mee zijn, maar soms ook erg boos. Dat onder ogen zien – rustig naar kunnen kijken – en dat zo laten, is nodig om te leren en persoonlijk te groeien. Je kunt nu eenmaal niet iedereen te vriend houden door altijd maar kritiek te mijden.
3. Stop met pleasen
Kritiek-mijders zijn pleasers. Aardig gevonden worden willen we ten diepste allemaal. Maar altijd aardig gevonden worden is onmogelijk. Tenminste, als jij dicht bij je zelf wilt blijven en je niet wil verliezen in alleen maar gewenst en ‘aardig’ gedrag. Wees jezelf en spreek onbevreesd uit wat je denkt, wat je voelt en wat dat met jou doet.
4. Druk de pauzeknop in
Als je felle en harde kritiek te verduren krijgt… druk de pauze knop in. Ga niet direct in de tegenaanval. Als kritiek te hard bij je binnenkomt, zul je waarschijnlijk ook niet in staat zijn om weloverwogen een reactie te geven. Of je schiet emotioneel uit je slof. Of je praat diegene naar de mond en doe jij jezelf onrecht. Laat de ander weten dat je hierover wilt nadenken. Feedback en kritiek zijn waardevol. Neem wat tijd om er eerst eens even over na te denken. Reageer ook nooit per mail. Doe het persoonlijk. Maar wel nadat je er even tijd voor genomen hebt. Het even hebt laten bezinken zeg maar. Meestal gaan de harde kantjes er dan wel vanaf en ben je in staat wat te relativeren. Zo’n time out geeft jou de gelegenheid je reactie zorgvuldig voor te bereiden.
Hoeveel invloed heeft die ander op jou eigenlijk?
In een wereld waarin iedereen vrijheid van meningsuiting claimt, is het erg belangrijk om op een gezonde manier om te leren gaan met kritiek en feedback. Want anders ontstaat het gevaar dat je onbewust toch behoorlijk wat emotionele schade oploopt. Belangrijk is ook dat jij je steeds beseft, in welk proces je eigenlijk terecht bent gekomen, als je ontdaan en emotioneel raakt van harde kritiek. Met andere woorden: besef je wel dat in dat geval de harde kritiek van die ander helemaal naar binnen kruipt bij je? Bezit van je neemt en met jouw gevoelens en emoties aan de haal gaat?
Nog anders gezegd: die ander speelt op dat moment met jou door woorden. Hij of zij is op dat moment meester van jouw emoties. Of dat nou boosheid is, verdriet, angst, onzekerheid, of een black out. En dat is nou precies wat je nooit moet en mag toestaan. Over jouw emoties ga jij alleen en niemand anders. Jij bepaalt of je boos of teleurgesteld bent bijvoorbeeld. Sta niet toe dat die ander bij je binnenkomt. Hou hem/haar buiten de deur. Zorg dat je naar de situatie kunt blijven kijken als een objectieve toeschouwer. Om vervolgens zelf zorgvuldig je reactie en emotie te kiezen.
Persoonlijke coaching is een eerste stap
Om heer en meester te worden en te blijven van je eigen reactie en emoties is gemakkelijker gezegd dan gedaan. Schrale troost: veel mensen worstelen met dit dilemma. Maar er is ook licht aan het einde van de tunnel. Vaak zijn maar een paar gesprekken met een professionele coach voldoende om weer de eigen regie te pakken in dergelijke situaties. De wereld zal niet snel veranderen als het gaat om harde kritiek van anderen. Je zult deze vroeg of laat altijd weer tegenkomen en moeten incasseren. Wat je wel kan veranderen is de manier hoe jij hiermee leert omgaan. Het is een belangrijk onderdeel van jouw persoonlijke ontwikkeling, om mentaal weerbaarder te zijn en grenzen te leren stellen. Aan jezelf en aan die ander. Leer grenzen stellen en sta niet langer toe dat iedereen zomaar bij jou ‘binnen’ kan wandelen om je emoties en gedrag te bespelen. Daar heeft niemand het recht toe. Alleen jijzelf.
