Tja, wie wil dat nou niet. Gewoon een beetje gelukkig zijn. Maar als alle ingrediënten aanwezig lijken om gelukkig te zijn, dan zijn we het vaak niet. Hoe kan dat? Hoe kan dit zo averechts werken? Gelukkig willen zijn, met als gevolg dat we ons juist minder gelukkig voelen. Er zijn inderdaad aanwijzingen dat hoe meer jij je gelukkig wilt voelen, hoe minder gelukkig je daadwerkelijk zult zijn. Daarom lijken realistische verwachtingen, effectieve strategieën en het accepteren van zowel positieve als negatieve emoties de sleutels te zijn tot het succesvol streven naar geluk.
De paradox van gelukkig en ongelukkig
De meeste mensen willen zich gelukkig voelen. Maar kan gelukkig willen zijn averechts werken? In een recent onderzoek (The Paradox of Pursuing Happiness) hebben onderzoekers van de University of California Berkeley en de University of Toronto deze vraag onderzocht. Er zijn aanwijzingen dat hoe meer jij je gelukkig wilt voelen, hoe minder gelukkig jij je daadwerkelijk zult voelen. Gelukkig is deze paradox niet onvermijdelijk. Veel mensen die zich gelukkig willen voelen, slagen erin hun geluksdoel te bereiken. Recent onderzoek leert ons dat hoe je geluk nastreeft, belangrijk is.
Hoe het nastreven van geluk mis kan gaan
De onderzoekers stellen een drietrapsmodel voor in het nastreven van geluk. Ten eerste stellen mensen een doel om gelukkig te zijn. Ten tweede gebruiken ze strategieën om aan hun geluksdoel te werken. En ten derde volgen ze hun vorderingen op weg naar hun geluksdoel. Met behulp van dit model hebben wetenschappers vastgesteld hoe het najagen van geluk zowel fout kan gaan als wel hoe het goed kan gaan.
1. Een geluksdoel stellen
Bij het stellen van een doel om gelukkig te zijn, zijn verwachtingen van belang. Onrealistische verwachtingen over de intensiteit of frequentie van geluk kunnen averechts werken.
Denk aan een evenement waar je echt naar uitkeek. Misschien dacht je bij jezelf: “Dit wordt de beste avond van mijn leven.” Als die gebeurtenis iets minder was dan de beste avond en evenement van je leven, dan voelde je je misschien in de steek gelaten. Ook al was het nog steeds een heel goede avond. Als je verlangt of verwacht dat je je extreem gelukkig voelt, kan het moeilijker worden om te genieten van het niveau van geluk dat je voelt. Alles wat minder is dan extreem is dan niet goed genoeg.
Evenzo is het onrealistisch te verwachten dat je altijd of in elke situatie gelukkig zult zijn. Soms is het oké om niet gelukkig te zijn. Onderzoek suggereert zelfs dat negatieve emoties zoals woede en angst, nuttig kunnen zijn. Woede kan mensen bijvoorbeeld motiveren om tegen onrecht te vechten en angst kan mensen helpen bedreigende situaties te vermijden. Het is normaal en gezond om verschillende positieve en negatieve emoties te ervaren.
2. Een geluksdoel nastreven
Mensen gebruiken verschillende strategieën om hun geluksdoelen na te streven. Sommige van deze strategieën hebben meer kans van slagen dan andere. Helaas weten mensen niet altijd goed welke strategieën hen gelukkig zullen maken. Onderzoek suggereert dat geld uitgeven aan andere mensen gelukkiger maakt dan geld aan jezelf uitgeven. Stichting ANDERS heeft niet voor niets de quote: ‘GEVEN MAAKT RIJK’.
Bedenk hoe jij je geld uitgeeft. Toch geloven de meeste mensen hardnekkig dat geld uitgeven aan zichzelf hen gelukkiger zal maken. Evenzo heeft geld uitgeven aan ervaringen (reizen, theater, excursies, studie etc.) de neiging mensen gelukkiger te maken dan geld uit te geven aan materiële zaken. Toch geloven veel mensen het tegenovergestelde. Jarenlang hopen deze mensen de lotto te winnen, want dat zou hun gelukkig moeten maken. Als we niet weten – of willen weten – wat ons echt gelukkig zal maken, zullen we waarschijnlijk de verkeerde strategieën kiezen bij het nastreven van geluksdoelen.
Onderzoek laat zien dat het ondernemen van positieve activiteiten, zoals sporten en tijd doorbrengen met anderen, mensen gelukkiger kan maken. Maar ook het nastreven van persoonlijk zinvolle doelen en sociale relaties opbouwen, kunnen succesvolle strategieën zijn om het geluk te vergroten. Ook persoonlijke coaching gericht op cognitieve gedragstherapie, kan effectief zijn bij het vergroten van geluk en het verminderen van onnodig lijden.
Hoewel wetenschappelijke uitkomsten, zoals die hier worden beschreven, ons in de goede richting wijzen, kunnen ze ons niet persé vertellen welke strategie het beste is voor iedereen en in welke situatie dit het beste werkt. Er is meer onderzoek nodig om te begrijpen voor wie, en in welke situaties, bepaalde strategieën het geluk waarschijnlijk zullen vergroten.
3. Een geluksdoel volgen
Een belangrijke stap in het nastreven van doelen is het monitoren van de voortgang naar het doel van de gebruiker. Onze bestemming. Maar in het geval van het nastreven van geluksdoelen, kan monitoring averechts werken. Als iemand merkt dat ze toch niet zo gelukkig zijn als ze willen, kunnen ze zich teleurgesteld voelen. Je teleurgesteld voelen kan soms gunstig zijn voor het nastreven van doelen, omdat het mensen kan motiveren om harder hun best te doen om hun doelen wel te bereiken. Maar voor geluksdoelen staan negatieve emoties, zoals teleurstelling, in directe concurrentie met het doel om je gelukkiger te voelen. Het accepteren van zowel positieve als negatieve emoties – in plaats van ze als goed of slecht te beoordelen – kan mensen helpen deze paradox te vermijden.
Geluk en je ongelukkig voelen
Er is meer onderzoek nodig dan we nu weten en begrijpen. Zodat we meer antwoorden krijgen op hoe het nu echt werkt met geluk en je ongelukkig voelen. In die tussentijd kunnen we de uitkomsten van vandaag gebruiken en leren toepassen op onze levens. Eigen onderzoek kan je leren wat voor jou werkt als je het drietrapsmodel in de praktijk inzet. Sommige van ons kunnen er baat bij hebben nieuwe activiteiten te ondernemen die hen werkelijk geluk brengen. Terwijl anderen er misschien baat bij hebben om de voortdurende evaluatie of ze gelukkig genoeg zijn, los te laten. Daarnaast zijn er serieuze aanwijzingen dat geluk niet zonder ongelukkig voelen kan. Het hoort bij het leven. Het hoort bij jou leven. De uitdaging is de waarden daarvan te leren kennen, te erkennen en te leren accepteren. Geluk kunnen we nu eenmaal niet opeisen en ongelukkig voelen valt niet altijd te vermijden. Juist dát loslaten zou wel eens een eerste stap kunnen zijn om het dan nieuw ontdekte geluk vast te grijpen. Nieuw ontdekt geluk waar geluk en je soms ongelukkig voelen hand in hand gaan.
Nog even dit
Uit vele recente onderzoeken blijkt dat een schrikbarend aantal mensen psychische klachten hebben – of ontwikkelen. Helemaal in deze tijd van de Covid-19 pandemie: naast de lichamelijke gezondheidsrisico’s raakt dit ook onze geestelijke gezondheid. Er wordt veel gevraagd van onze mentale weerbaarheid doordat het leven op vele fronten anders is. Wil jij meer weten over dit onderwerp of verzuim tegen gaan? Bekijk onze training!
