Stijgend psychosociaal ziekteverzuim

ArbodienstNegatieve emotie-uiting bij psychosociaal verzuim

Hebben we ons stijgend psychosociaal ziekteverzuim nog wel onder controle? De berichten zijn verontrustend. Volgens het CBS zagen we niet eerder het ziekteverzuim zo snel stijgen. Vooral het verzuim in de zorg is enorm. Recente cijfers laten getallen zien van meer dan 8% in verpleeg- en verzorgingshuizen. Maar ook het gemiddelde ziekteverzuim is door het plafond gegaan. Het ziekteverzuim onder alle Nederlanders is nog nooit zo hoog geweest in de laatste 17 jaar. Over het laatste kwartaal van 2020 meldde het CBS een algemeen verzuimcijfer van bijna 5%. Het CBS geeft ook cijfers van beroepsgroepen waar juist een verlaging is te zien van het verzuim. Maar dat zijn tegelijk de bekende beroepen die massaal thuis lijken te werken. Ziek en verzuim door besmetting is in dat geval minder aan de orde, zo lijkt het.

Wat we niet goed weten is waarom en waardoor dit stijgend of lagere ziekteverzuim precies is te verklaren. Het CBS houdt niet bij waarom mensen zich ziek melden. In hoeverre en in welke mate de pandemie invloed heeft op deze ernstige cijfers is dan ook lastig vast te stellen. Maar het lijkt er wel op dat Corona een belangrijke aanwijsbare factor is. Juist ook in de gezondheidszorg is de mentale- en hoge werkdruk heftig en al een lange periode aanwezig. Hoe en in welke mate daarnaast besmettingen een rol spelen weten we niet en is niet bekend bij het CBS. Tegelijkertijd moeten we er rekening mee houden dat de echte piek nog moet komen.

Toename aantal ziekmeldingen

Dat de gezondheidszorg verontrustende cijfers laat zien zal niemand verbazen. Maar dat het algemene verzuimcijfer door ziekte zo sterk is gestegen baart wel zorgen. Naast besmettingseffecten door Corona, spelen naar verwacht, ook de geweldige ingrijpende psychosociale veranderingen bij werkend Nederland een rol. Het zijn niet alleen ‘rare’ tijden, maar vooral hard ingrijpende verwarrende tijden, die mensenlevens op hun kop kunnen zetten. Veerkracht en mentale weerbaarheid worden zwaar op de proef gesteld. En daarvan weten we inmiddels dat we deze veerkracht en weerbaarheid –  in algemene zin gesproken – misschien niet of onvoldoende hebben ontwikkelt. Maar wat dit op de lange termijn doet met de algehele – en in het bijzonder de mentale gezondheid van mensen – laat zich op basis van ontbrekende valide onderzoek nog maar lastig raden. We weten op dit moment gewoon nog te weinig wat de langere termijn effecten zullen zijn. Maar dat er grote voorspellende zorgen zijn is wel duidelijk en lijken zeker niet voorbarig.

De brancheorganisatie voor arbodiensten (Oval) erkent de toename van het aantal ziekmeldingen. De afgelopen maanden hebben steeds meer mensen zich ziek gemeld. Daar zit natuurlijk een groep mensen bij die noodzakelijkerwijs thuiszitten doordat zij besmet zijn met het coronavirus. Of in quarantaine zitten als een familielid besmet is geraakt. Maar de brancheorganisatie maakt zich vooral zorgen om de stijgende verzuimcijfers, die – direct en indirect- te maken hebben met stress, depressie en werkdruk. Niet gek natuurlijk, aangezien bovengenoemde uitval van medewerkers, direct tot gevolg heeft dat collega’s een tandje harder moeten lopen. Daarbij zien we dat dergelijke uitval ook niet snel weer herstelt en vaak toch langdurig is of dreigt te worden.

Psychosociale klachten

Uit een recente enquête van het Trimbos- instituut blijkt dat een groeiende groep Nederlanders toenemende psychische klachten ontwikkelen. Maar liefst een derde daarvan geeft aan meer last te hebben van angststoornissen, slaapproblemen en depressieve klachten. Het Trimbos- instituut heeft met deze enquête 3000 Nederlanders (vanaf 18 jaar) bevraagd. 40% daarvan geeft aan dat zij sinds de corona uitbraak meer last hebben van stress in hun leven. Stress is dan bijvoorbeeld gerelateerd aan zorgen over financiën, werk en gezondheid.  Van die groep (die meer stress ervaart) blijkt maar liefst 60% te kampen met depressieve gevoelens en angstklachten. De helft daarvan worstelt met slaapproblemen en 10% denkt vaker aan de dood. Hoewel het gehele onderzoek onvoldoende breed is uitgevoerd om als representatief te worden gezien, is wel duidelijk dat zorgen omtrent deze stijgingen niet voorbarig zijn.

Persoon met psychosociale klachten

Kunnen we psychosociaal ziekteverzuim tegenhouden?

Deze zorgwekkende ontwikkelingen lijken een beetje op een veenbrand. Corona is zo’n dominant onderwerp, dat de daarmee gepaard gaande ‘ondergrondse’ effecten vaak niet of onvoldoende zichtbaar zijn. Maar naarmate we meer controle op de pandemie gaan krijgen, zal naar verwacht deze met name psychosociale veenbrand zich meer en meer openbaren en zichtbaar worden.

Belangrijk is dat organisaties hun werknemers in kaart krijgen op dit punt. Maar juist nu thuiswerken de regel is, lijkt dit niet de meest makkelijke opgave. Een ‘zoom beeld’ blijkt in de praktijk is niet de beste optie om juiste en/of complete beeldvorming van de medewerker te krijgen. We missen door het directe sociale contact, tal van indicatoren die een verfijnder en juister beeld opleveren omtrent de gezondheid en het welzijn van medewerkers. Maar om die reden te besluiten dan maar niets te doen en af te wachten is niet verantwoord. Daarom zijn hieronder 4 belangrijke tips opgenomen wat je wél kunt doen.

  • Persoonlijk gesprek

Gerichte aandacht voor een medewerker is natuurlijk lastig in een gezamenlijke zoom meeting. Maar er is niets mis mee om als leidinggevende (maar ook gewoon als collega)  er voor te kiezen bewust 1 op 1 sessies te plannen. Met als doel vooral beter te begrijpen hoe het écht met de ander gaat. En waar het kan de medewerker exclusief op een spreek-locatie (al of niet op de zaak) af te spreken (binnen de veilige corona regels) om het face to face gesprek te kunnen hebben. Of maak een afspraak en ga samen wandelen. Wandelen en praten. Laat je verbazen hoe snel juist in die combinatie mooie en inhoudelijke gesprekken ontstaan.

  • Luisteren om echt te begrijpen

Medewerkers die worstelen met onderliggende problemen, laten in ogenschijnlijk oppervlakkige (werk) gesprekken toch vaak meer van zich horen én zien dan wij automatisch oppikken. Goed en bewust emphatisch luisteren en kijken is belangrijk! Investeer in het beter luisteren naar de achterliggende boodschappen in een gesprek. Luisteren doe je vooral door juiste en goede vragen te stellen, met de oprechte bedoeling te begrijpen. Want als medewerkers zich begrepen voelen, voelen zij zich ook vrij meer van zichzelf te laten zien.

  • Vertrouwenspersoon

De vertrouwenspersoon is misschien nog nooit zo belangrijk geweest in een organisatie als juist in deze coronatijd. Naast vormen van ongewenst gedrag, zoals pesten, seksuele intimidatie, discriminatie en agressie, is het heel belangrijk dat een werknemer met zijn problemen terecht kan bij een vertrouwenspersoon. Organisaties zijn volgens de Arbowet dan ook verplicht om hun werknemers te beschermen tegen psychosociale arbeidsbelasting. Er moet gericht beleid zijn en daadwerkelijke aantoonbare uitvoering. Een vertrouwenspersoon is bij uitstek dé persoon die onderdeel is van dit beleid. Maak er werk van als dit niet of onvoldoende is geregeld. Het is meer dan ooit belangrijk dat werknemers iemand in vertrouwen kunnen nemen.

  • Samenwerken gaat over meer dan werk

Het is belangrijk dat binnen bedrijven er een gezamenlijke verantwoordelijk is én wordt gevoeld voor elkaar. Als we ons werk met collega’s als ‘samenwerking’ betitelen, doe het dan ook samen. Samenwerking gaat ook over betrokken zijn op elkaar. Investeren in tijd en aandacht voor en in elkaar. Juist als je ziet dat de ander achterblijft. Parkeer de verantwoordelijkheid voor jouw collega niet exclusief bij een manager alleen. Vraag je af wat jij kan doen.

Samen kunnen we zoveel meer
Omzien naar elkaar begint bij jou! Bij jou in je rol als werkgever of manager. Juist in deze verantwoordelijkheid is in coronatijd bijzonder situationeel leiderschap belangrijk. Werknemers zijn geplaatst in een totaal onverwachte en langdurige stress- situatie die zeker niet iedereen makkelijk afgaat. Maar ook jij als collega. Omzien naar elkaar begint altijd dicht bij en gaat ook jou als werknemer en collega aan. Samen kunnen we zoveel meer. Het beste advies is dan ook: doe het samen! Dan kunnen we straks ook samen weer gezond verder.

Wil jij het ziekteverzuim in je organisatie beter managen? Volg onze training verzuimmanagement op 18 mei 2021!

Meer weten?
Schrijf je in voor de nieuwsbrief en ontvang wekelijks informatieve en inspirerende e-mails!

New call-to-action

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Verplichte velden zijn aangegeven met *

Plaats reactie

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.