Oplopend ziekteverzuim is ook op heden nog steeds een belangrijk terugkerend onderwerp binnen organisaties. Afgezien van de soms hoog oplopende kosten en het ongemak voor de zieke werknemer, is het een ernstig verstorend element in de hele bedrijfsvoering. Een belangrijke schakel in het re integratieproces bij ziekte en verzuim is de bedrijfsarts. Maar wat weten we eigenlijk? Wat doet een bedrijfsarts?
Het beroep van bedrijfsarts
Allereerst is een bedrijfsarts het deskundige aanspreekpunt voor alle onderwerpen die te maken hebben met werk & gezondheid. Je komt terecht bij de bedrijfsarts als gezondheidsklachten worden veroorzaakt door werk. Maar ook als door ziekte een werknemer niet kan werken. De bedrijfsarts is een strikt onpartijdig en objectieve professional. Hij waarborgt de belangen van de zieke werknemer, zonder de belangen van de werkgever en het werk uit het oog te verliezen.
Een zieke werknemer zal bij klachten vaak eerst de huisarts bezoeken. Maar in relatie tot werk en gezondheid, is niet de huisarts, maar uitsluitend de bedrijfsarts als de medicus degene die hier een oordeel over mag en kan geven. Juist hij is in staat te kijken naar de klachten in relatie tot het werk. Maar ook of de werknemer wel in staat is om te werken. Is de beperking tijdelijk, of duurzaam? Kan het werk worden hervat, en kan dit deels of weer helemaal? Maar ook welke aanpassingen eventueel nodig zijn in het werk? Maar de meest belangrijke vraag die door de hem moet worden onderzocht is: kan dit verzuim verklaard worden door ziekte? Is de verzuimende werknemer ziek, of is hij/zij bijvoorbeeld boos?
Er is alleen een rol weggelegd voor de bedrijfsarts als het verzuim een relatie heeft met ziekte. Spelen er andere zaken, zal de bedrijfsarts doorverwijzen naar bijvoorbeeld een mediator. Een bedrijfsarts is dus ook niet hetzelfde als een huisarts. Een bedrijfsarts is een geneeskundig specialist op het gebied arbeid & gezondheid. Hij streeft er naar om met zijn advies de werknemer gezond te houden of gezond te krijgen. Ook adviseert hij de werkgever ten aanzien van uitvoering en beleid.
Titel en competenties van een bedrijfsarts
De titel ‘bedrijfsarts’ is uitsluitend voorbehouden aan zogenaamde BIG geregistreerde geneeskundige specialisten. Dit zijn artsen die na hun opleiding als basisarts, verder zijn opgeleid op het gebied van arbeid & gezondheid. In die vervolgopleiding ligt de focus op het ontwikkelen van specialistische kennis van beroepsziekten. In het bijzonder die ten aanzien van het houdings- en bewegingsapparaat. Maar ook als het gaat om psychische klachten en aandoeningen die direct en indirect veroorzaakt worden door fysieke en sociale omgevingsfactoren in en op het werk. Ook is de bedrijfsarts thuis in de complex sociale wet- en regelgeving. Daarnaast heeft hij oog voor interne verhoudingen binnen organisaties, die misschien niet altijd optimaal zijn en bijdragen aan verzuim.
Advies bij ziekte
Bij ziekte zal – in het kader van de wet verbetering poortwachter – op enig moment de werknemer naar de bedrijfsarts worden gestuurd. Dat is de werkgever verplicht, zodat de bedrijfsarts zowel werknemer als de werkgever kan adviseren in die casus. Gesprekken met de bedrijfsarts vallen per definitie onder het medisch beroepsgeheim. Het advies is vaak verpakt in een probleemanalyse. De bedrijfsarts zorgt ervoor dat de adviezen verwoord staan in niet medische termen, om zodoende te voldoen aan de wet van privacy.
Voorkomen is beter dan re-integreren
De bedrijfsarts adviseert bij ziekte. Maar hij kan ook bijdragen om problemen preventief te voorkomen. Ook gebeurt het dat de bedrijfsarts onderzoek verricht op de werkplek, om zo gezondheidsrisico’s te herkennen en/of te beoordelen. Het bezoeken van de organisatie levert waardevolle informatie op. Ook worden door de bedrijfsarts, op verzoek, periodiek medische onderzoeken uitgevoerd (PMO’s).
Doel is steeds om gezondheidsrisico’s vroegtijdig te detecteren, zodat er preventief passende maatregelen genomen kunnen worden. Een bedrijfsarts is opgeleid en heeft uitgebreide kennis van psychische en lichamelijke aandoeningen. Behandelen doet hij zelf meestal niet. Maar hij zal vooral doorverwijzen naar een passende behandelaar zover van toepassing, en zoekt het overleg met de huisarts voor een juiste afstemming.
Moreel fundament
Het zogenaamde ‘moreel fundament’ maakt transparant waar deze bedrijfsarts als medicus in de bedrijfsgezondheidszorg voor staat. Het moreel fundament heeft op de volgende acht sleutelbegrippen betrekking en zijn de fundamenten in denken spreken en doen van de professionele bedrijfsarts: Participatie, Gezondheid, Veiligheid, Zingeving, Professionaliteit, Kennis en kunde, Toegankelijkheid en Samenwerking.
Bedrijfsarts als werknemer of als zelfstandige
Het overgrote deel van de bedrijfsartsen werkt bij een interne of externe Arbodienst. Bij een interne arbodienst is de omvang van de organisatie zo groot dat voor een eigen arbodienst is gekozen. Ongeveer 70% van de bedrijfsartsen werkt in loondienst en is dus verbonden aan een Arbodienst. Daarnaast is een groep (30%) bedrijfsartsen die op basis van zelfstandigheid werkt. Soms als ZZP’er of onderdeel van een maatschap en/of samenwerkingsverband. Tot slot is er een heel kleine groep die zich verder heeft gespecialiseerd tot klinisch arbeidsgeneeskundige. Deze specialisten tref je aan binnen een ziekenhuis.
Bedrijfsarts, Arbo arts, POB’er of Casemanager?
Tijdens de re-integratie van zieke werknemers kun je verschillende disciplines tegenkomen:
- Bedrijfsarts versus Arbo arts:
Eerst even een verwarrend misverstand uit de wereld helpen. Een Arbo arts is zeker niet hetzelfde als een bedrijfsarts. De titel van bedrijfsarts is beschermd. Deze mag alleen gebruikt worden als er na het examen nog een vierjarige medische specialistische opleiding is gevolgd op het gebied van arbeid en gezondheid. Elke vijf jaar moet men zich opnieuw registeren en voldoen aan verplichtingen zoals nascholing e.d. Een arbo arts is een ‘gewone’ basisarts. Deze heeft geen verdere opleiding genoten tot specialist. De titel ‘arbo arts’ is ook niet beschermd. Lees ook: Wat doet een arbo arts? - POB’er:
De Praktijkondersteuner Bedrijfsarts, (afgekort de POB’er), is een 1e lijn contactpersoon voor de werknemer (bedrijfsarts 2e lijn). Belangrijk om te weten is dat deze POB’er werkt in opdracht van de bedrijfsarts. Ongeveer bij 70% van alle werkzaamheden (vanuit medisch oogpunt gezien) is het niet nodig dat deze worden uitgevoerd door de bedrijfsarts. Een POB-er doet zelfstandig spreekuren in het kader van arbeidsverzuim. De bedrijfsarts en POB’er werken nauw samen en hebben regelmatig overleg over de verzuimbegeleiding. De bedrijfsarts blijft eindverantwoordelijk. - Casemanager:
De casemanager begeleidt en coördineert het hele verzuimproces. De casemanager is per definitie het aanspreekpunt voor de werkgever en heeft tot taak de werkgever te adviseren en te ondersteunen bij (langdurige) verzuimdossiers. Hij of zij is beschikbaar om te helpen bij het opstellen van plannen van aanpak en gesprekken met de werknemer.
In veruit de meeste situaties is bij ziekteverzuim een goed eerste personeelsgesprek tussen werkgever – of de manager – en de werknemer gewoon de beste optie. In gesprek gaan door eerst te begrijpen wat er nu precies aan de hand is. Zonder natuurlijk te vervallen in het uitwisselen van medische gegevens. Een werkgever of manager is geen bedrijfsarts. Maar je oprechte betrokkenheid bewijzen in een verzuimgesprek is de eerste stap. Lukt dit niet, of spelen er serieuze ingrijpende psychische en/of medische zaken, dan kan de arbodienst in de rol van POB’er of casemanager het stokje overnemen. Op het juiste moment kan en zal vervolgens de bedrijfsarts worden ingeschakeld.
