Het woordje ‘nee’ heeft maar drie letters, maar is vaak de reden van veel frustraties en communicatieproblemen op de werkplek. Gewoon ‘nee’ zeggen en grenzen aangeven gaat veel mensen maar bar slecht af.
Grenzen aangeven
Het woordje ‘NEE’ heeft alles te maken met persoonlijke grenzen. Veel problemen en conflicten in werksituaties komen voort uit het ontbreken van die grenzen. Het leren omgaan met en het toepassen van persoonlijke grenzen voorkomt veel problemen.
Het is belangrijk om je eigen verantwoordelijkheid te nemen en grenzen te stellen aan je werk en de omgeving. Problemen ontstaan juist als de eigen grenzen niet duidelijk zijn of ontbreken. Ook als ze er zijn, maar jij ze zelf niet serieus neemt. Gevolg: verantwoordelijkheden op je bord krijgen van een ander.
Dit is het meest voorkomende probleem waar mensen samenwerken. Vaak is dan de eigen verantwoordelijkheid niet duidelijk. In dat geval weet jij en anderen ook niet waar die verantwoordelijkheid van jou stopt en die van de ander (collega, management, directie, enz.) begint.
Onduidelijkheid in de organisatie is soms de reden, maar zeker geen excuus. Zelf duidelijke persoonlijke grenzen kunnen bepalen, is echt allereerst een eigen verantwoordelijkheid. Als persoonlijke grenzen voor jou duidelijk zijn is het overschrijden door anderen snel gesignaleerd.
Waar liggen jou grenzen?
Werken met een persoonlijke takenlijst voor de lopende week en komende periode, maakt duidelijk waar jouw grenzen liggen. Met zo’n takenlijst heb je snel inzicht waar de grenzen liggen en wat haalbaar is. Maar ook wat niet! Meer werk opgedragen krijgen binnen de normaal geldende afspraken en jouw mogelijkheden, kun je alleen bepalen als je weet waar je grenzen liggen. Teveel overwerk is een signaal van een structureel probleem! Als dit niet is wat je wilt, zijn grenzen onontbeerlijk.
Maak die duidelijk aan je omgeving. Werkgevers en managers die manipulatie toepassen om het structureel te veel aan werk gedaan te krijgen, geven blijk van hun onvermogen om een structureel probleem op te lossen. Gebrek aan leiderschap, te beginnen bij persoonlijk leiderschap, gaat hieraan vooraf.
Prioriteiten stellen lukt niet
Als jij geen grenzen stelt en niet tijdig ‘NEE’ roept, gaan jouw prioriteiten naar de prullenbak. Prioriteiten in het belang van jouw primaire taken en doelstellingen vallen onder jouw eigen verantwoordelijkheid. Waar jij in relatie tot deze prioriteiten ‘JA’ zegt waar ‘NEE’ had moeten klinken, komen problemen (als de consequenties ervan door jou worden genegeerd). Je hebt dan opeens twee problemen:
1- Hoe ga jij het extra werk – waar je geen tijd voor hebt- in vredesnaam af krijgen?
2- Hoe ga jij je verantwoorden voor die taken die wel onder jouw verantwoordelijkheid vallen, maar waar je door het extra werk mee in de problemen komt?
Gespannen relaties
Zij die ‘JA’ zeggen waar ‘NEE’ zou moeten klinken, krijgen problemen. Vaak ontstaat er onuitgesproken boosheid en kwaadheid. Het ‘slachtoffer’ weet dat hij of zij het extra werk van die collega niet had moeten aannemen en voelt zich opgescheept met de taak en verantwoordelijkheid van die ander. De onderlinge samenwerking is gespannen. Want er zijn ‘achterhoudsels’ die niet worden uitgesproken. Van een ontspannen werksfeer is al snel geen sprake meer. Werkdruk en werkstress lopen op en daarvan weten we inmiddels dat dit langdurige ziekmakers zijn van lichaam en geest.
Conflictcultuur
Werkomgevingen waar men geen ‘NEE’ kan zeggen tegen elkaar, is een voedingsbodem voor eindeloze conflicten. Probleem is dat de werkelijke reden niet duidelijk is. De conflicten ontstaan over van alles en nog wat, maar komen voort uit het ‘JA’ zeggen waar ‘NEE’ had moeten klinken. Schaamte en niet terug willen komen op de gemaakte fout, zorgt ervoor dat frustraties loskomen bij de eerste de beste gelegenheid die zich voordoet.
Conflictomgevingen binnen bedrijven hebben vaak gemeen dat we onderling niet eerlijk zijn naar elkaar toe. We kunnen niet zeggen wat we denken en we doen niet wat we zouden moeten doen.
Te hoge verwachtingen van jezelf
‘JA’ zeggen komt soms voort uit een te hoge verwachting van jezelf. De strebers onder ons leiden niet zelden aan een overload aan werk waar zij zelf om hebben gevraagd. Te snel antwoorden ‘doe ik wel’ levert menig nachtelijk uurtje doorwerken op. Maar ook een kwaliteit die vaak onder de maat is. Verkeerde inschatting van het werk en van je persoonlijke mogelijkheden geven dubbele problemen. In deze werkomgevingen lopen niet zelden mensen rond die niet zo goed zijn als ze zelf wel denken. Je beperkingen aangeven is voor hen not done.
Geen werkplezier maar druk en stress
De belangrijkste oorzaak van het ontbreken van plezier op het werk is de werkdruk en de werkstress. Onderzoeken over dit onderwerp zijn ondubbelzinnig duidelijk. Grenzen stellen is een voorwaarde om hier echte blijvende verandering in aan te brengen. Dat betekent soms ‘NEE’ zeggen. Geen misverstand: ‘NEE’ zeggen heeft niets te maken met het negeren van de problemen van de ander. Die ander helpen mag alleen niet ten koste gaan van jouw persoonlijke overeengekomen prioriteiten, primaire taken en doelen.
Is het toch nodig dat acute problemen binnen de organisatie of van een collega worden opgelost? Geen probleem. Ook dat kan een prioriteit zijn voor dat moment. Maar dan is het zaak dat er vooraf realiteit en overeenstemming is over de gevolgen van bijvoorbeeld het werk dat daardoor blijft liggen.
Vrijheid zonder grenzen bestaat niet
Mensen komen het beste tot hun recht als ze steeds meer worden wie ze zijn. De schone schijn ophouden heeft niets met schoonheid te maken. Het is een lelijk oneerlijk beeld. Stop ermee! Hou op als eerste je omgeving hier verantwoordelijk voor te maken. Als jij niet durft te zijn wie je bent, is dat allereerst een keuze van jezelf en van niemand anders. Als dat lastig voor je is, kom je in allerlei problemen die je ook nog eens zelf veroorzaakt. Omgevingen (collega’s, managers, werkgevers, opdrachtgevers etc.) kunnen je het heel lastig maken. Zij kunnen een belangrijke reden zijn waarom jij ‘JA’ zegt waar ‘NEE’ had moeten klinken. Maar hen de schuld geven is weglopen van je eigen verantwoordelijkheid. In dat geval maak je hen verantwoordelijk voor jouw grenzen.
Het stellen van grenzen heeft alles met jou te maken. Niet met die ander. Zijn wie je bent is de ultieme vrijheid waar heel wat mensen naar verlangen. Maar als we niet eerst persoonlijke grenzen leren stellen, leven we in gebondenheid van die ander. Als we vervolgens die ander daar ook nog eens de schuld van geven, zijn we slaaf geworden van die ander. Niet meer en niet minder. Ga leren om persoonlijke grenzen te stellen. Want vrijheid zonder grenzen bestaat niet!
Persoonlijke coaching
Heel wat mensen worstelen met hun grenzen en het stellen ervan. Gevolg is dat het ze maar niet lukt te worden wie ze zijn. Ze zitten gevangen in hun onvermogen om grenzen te stellen en ‘NEE’ te zeggen. Persoonlijke coaching is bij uitstek geschikt om je te helpen jouw persoonlijke grenspaaltjes te leren slaan. Een ervaren coach kan je snel op weg helpen om hier duurzaam en structureel verandering in te brengen. Hou op met proberen. Dat heb je al lang genoeg gedaan. Accepteer wat professionele hulp die jou richting geeft en leert om voortaan zelf grenzen te stellen en steeds meer te worden wie je bent.
