Het boek – In Search of Excellence – is lange tijd een must-have en must-read geweest voor de directiekamer en business school. Het was te vinden op heel veel nachtkastjes van leiders en managers die op zoek waren naar manieren om beter te presteren. “The Greatest Business Book of All Time” schreven alle toonaangevende kranten. De schrijvers – Peters en Waterman – waren McKinsey consultants, die op zoek waren naar het geheim van excellent presteren door bedrijven.
Management basisprincipes
Het boek is gebaseerd op een studie naar drieënveertig van de best geleide bedrijven in Amerika, vanuit een breed scala aan bedrijfssectoren. In het boek staan acht management- basisprincipes beschreven die het verschil maken. De actie stimulerende, mensgerichte en op winst gerichte praktijken, maakten juist deze organisaties zo succesvol. Deze fenomenale bestseller uit 1982 is op onderdelen nog steeds relevant. De essentiële principes zijn erg toegankelijk en op de praktijk gericht geschreven en nog steeds gefocust op het bezielen van mensen en laten excelleren van organisaties.
Het boek heeft er mede voor gezorgd dat de theoretische managementwetenschap, van de boekenplank naar de praktijk is gebracht. Denken werd omgezet in praktisch doen. Vooral de mens kwam centraal te staan, in plaats van structuren en getallen. En dat was nieuw. De uitgangsgedachte is en was: als je mensen niet kunt bezielen, kun je ook niet uitblinken. ‘Excellente ondernemingen’ (Nederlandse titel) staat dan ook niet voor niets al ruim twintig jaar letterlijk te boek als bestseller.
De acht geboden voor excellente organisaties en bezielde mensen
Hieronder de 8 geboden van Peters en Waterman samengevat:
1. Een actiegerichte oriëntatie – niet te veel plannen, maar doen
Wie herkent het niet. Plannen maken gaat ons nog wel goed af. We hebben vaak onze best denkbare gebrainstormde ideeën, plannen en gedachten wel ergens opgeschreven. Doelen bepalen doen we als het goed is SMART. Om vervolgens net even te vaak gewoon over te gaan tot de orde van de dag. Een orde die ons waarschijnlijk tot nu toe niet veel meer heeft gebracht dan veel van hetzelfde. Als we niet opletten zijn we 80% van onze tijd bezig zijn met nadenken, brainstormen, eindeloos vergaderen en plannen maken. Met andere woorden: we blijven hangen in de theorie. Dat moet anders. 80% van onze tijd moet gericht zijn op actie en doen. 20% in het nadenken over strategie en doelen.
2. Een klantgerichte instelling – luisteren naar je klanten die jouw diensten gebruiken
Het zit in ons. Voor anderen bepalen wat goed is. Tenslotte zijn wij de experts en professionals. Wij weten wel wat de klant nodig heeft. Maar klanten willen niets opgedrongen krijgen. Zelfs niet de beste optie. Klanten willen zich allereerst begrepen worden. Er iets niets fijners voor een klant, dan te merken dat die ander begrijpt wat jij bedoelt.
En let op: zeggen dat je iemand begrijpt is niet hetzelfde als – ‘ik ben het met je eens’. Vragen stellen en luisteren om te begrijpen is het beste wat een klant kan overkomen. Klanten zijn dol op leveranciers die hen begrijpen.
3. Autonomie en ondernemingsgeest – op zoek naar innovatie en product voorvechters.
De toekomst is aan hen die in een razendsnel veranderende wereld dé verandering zijn. Niet door het volgen van e massa, maar de vrijheid nemen jezelf steeds opnieuw uit te vinden. De houdbaarheidsdatum en life cycli van producten, diensten en services worden steeds korter. Maar dus ook de houdbaarheidsdatum van organisaties en bedrijven. Veranderprocessen zijn structureel en een vast onderdeel van ondernemingen. Verbeteren, vernieuwen en innoveren staan centraal in excellerende organisaties.
4. Productiviteit door de inzet van mensen – vertrouwen en geloven in je medewerkers;
Niet harder en sneller, maar juist slimmer. Mensen worden niet productiever door de druk alsmaar op te voeren. Intrinsieke motivatie van werknemers maakt het verschil. Om dat te bereiken zul je ze vrijheid, verantwoordelijkheid en vertrouwen moeten geven. Geef ze de ruimte het te mogen doen op hun manier. Een manier die het beste bij hen past. De manier waarop het werk uitgevoerd wordt is niet het doel. Productiviteit door effectiviteit en efficiëntie, daar gaat het om.
5. Persoonlijke inzet en waardebewustzijn – elke dag uiting geven aan dat waarin u gelooft
Het ‘waarom’ is de drijvende kracht van elke organisatie. Waarom doen we de dingen zoals we ze doen? Zodra we de missie – het waarom – van de organisatie begrijpen, snappen we steeds beter hoe de volgende stappen er uit moeten zien. Weten waarom je dingen doet, geeft richting aan de actie. Het geloven in wat je doet vanzelfsprekend. Onderliggende waarden bepalen wie je bent en wilt zijn als mens en als organisatie. Waar deze waarden functioneren, tref je medewerkers die trots en met bezieling werken en spreken over de organisatie.
6. Schoenmaker, blijf bij je leest – weten waar u goed in bent en waarin niet
Je ziet het vaak. Zodra een onderneming begint te geloven dat de sky de limit is gaat het fout. Overnames en fusies van totaal andere identiteiten en diensten, slagen om die reden maar zelden. Weet waar je goed in bent en focus je daarop. Weten waar je goed in bent maakt ook duidelijk wat je vooral niet (meer) moet doen. Hou je bij je corebusiness. Daar heb je verstand van, daar ben je goed in. Besteed organisatie- onderdelen uit. Het is vaak goedkoper, kwalitatief beter en maakt je flexibeler.
7. Eenvoudige organisatie met kleine staf – groeien daar waar het echt nodig is
Grote logge organisaties boeten snel in op flexibiliteit en daadkracht. Uiteindelijk zijn er steeds meer mensen nodig om alles draaiende te houden. Creëer kleine zelfstandige eenheden en maak ze selfsupporting en verantwoordelijk. Het zorgt ervoor dat de creativiteit en flexibiliteit behouden blijft. Grote organisaties zijn ingewikkeld. Complexiteit bestaat uit kleine stukjes eenvoud. Hou je als maar groeiende bedrijf eenvoudig en knip het op in overzichtelijke zelfstandige eenheden.
8. Vrijheid in gebondenheid – ‘bedrijfsbreed’ gedeelde waarden, maar autonomie op de werkvloer.
Hier komen de andere principes en geboden voor excellente bedrijven bij elkaar. Vrijheid binnen gemeenschappelijke kaders en waarden. Eenheid in verscheidenheid. Excellente organisaties onderscheiden zich juist door eenvoud. Ze hechten aan onwrikbare natuurwetten in effectiviteit (waarde en doelgericht) en principes. Ze verliezen zich niet in risicovolle avonturen maar blijven vasthouden aan evidence based practices. Geven veel vrijheid, maar wel binnen duidelijke grenzen.
‘Excellente ondernemingen‘ is een klassieker in ondernemen en leiderschap. Het is nog steeds een inspirerend boek en heeft nog niet veel aan relevantie ingeboet. De 8 geboden van Peters en Waterman creëren ook vandaag nog steeds excellente organisaties en bezielde mensen.
