Hoewel roepen dat je ‘druk’ bent niet meer zo imago verhogend werkt, hebben we dit stopwoord nog steeds voor in de mond liggen. We roepen ‘druk’, maar verlangen hartstochtelijk naar rust en balans. Het lijkt erop dat we het steeds drukker krijgen. Maar is dat een aanname of klopt dit ook echt? Er was een tijd dat alleen oma’s en opa’s zeiden dat de tijd vloog. Inmiddels roept de eerste de beste millennial dit ook. In ons hoofd en beleving is er kennelijk wel wat aan het veranderen.
Prof. dr. ir. Tanja van der Lippe, is hoogleraar sociologie en verbonden aan de Universiteit Utrecht. Van der Lippe doet o.a. onderzoek naar de verhoudingen tussen werk en gezin. Bijvoorbeeld de vraag: hoe gaan werknemers, gezinsleden en werkgevers om met de dilemma’s en conflicten die gaan over werk versus het gezin? Van der Lippe gebruikt inzichten uit de sociologie, economie, en psychologie. Ze schreef er zelfs een nieuwe boek over: Waar blijft mijn tijd?
Tijdsdruk
Volgens haar ligt de gevoelde tijdsdruk niet alleen aan de persoon in kwestie, maar ook aan de samenleving als geheel. Aan de hand van wetenschappelijk onderzoek heeft Van der Lippe onze huidige tijdsbesteding vergeleken met voorgaande generaties. Ook die van andere landen. Wat opvalt, is dat we wel heel veel van het leven verwachten. We willen alles en willen overal aan meedoen. Door al die beschikbare technieken, staan we de hele dag aan. Dat voelt niet alleen als druk. Dat is druk. De meeste die hier last van hebben zijn werkende en kinderen.
Hoe kijken we met deze wetenschap naar de toekomst? Is dit wat we willen en hoe druk zijn we over 10 of 20 jaar? Blijven we rennen om steeds maar ‘meer’ te bereiken. Of kiezen we voor een samenleving waarin iedereen mee kan komen. Want bij een ratrace zijn er altijd veel verliezers en maar enkele winnaars. En wat als dit beeld van de toekomst ons niet bevalt? Zijn we nog in staat om dat wat ons niet aan staat te veranderen?
Waarom zijn we zo druk?
Wij Nederlanders werken echt minder dan andere Europeanen. Maar waar zijn we dan zo druk mee? Want hoewel wij dus gemiddeld minder druk zijn dan onze andere inwoners van Europa, we voelen het niet zo. We voelen ons namelijk minstens even druk. Zelfs in een lockdown blijken we druk bezig. Natuurlijk, we hebben het druk. Maar wat opvalt, is dat we ons vooral druk voelen. Hoe komt dat? We willen en moeten heel veel van ons zelf. En ja, we kunnen ook steeds meer en heel veel. Vooral dat ‘willen’ is iets wat ons opbreekt. We willen zoveel dat het gewoon niet meer past in onze schema’s.
Vroeger was de vrouw des huizes thuis en de man werkte. Het gezinsleven was afgestemd op het werkritme van de kostwinner. Nu vaak beide partners werken, en kinderen hun eigen drukke schema’s hebben, lukt het ons steeds minder alles in dezelfde tijd te stoppen. Het afstemmen op elkaar lukt steeds lastiger. Daarbij willen we van alles en willen dat ook allemaal combineren. En we willen het nu. Al die rollen die we vervullen moeten worden vervuld en samengaan. Een goede partner zijn, een liefdevolle ouder, een trouwe vriend of vriendin. De ambitieuze en gedreven werknemer zijn, een het altijd leuke en hartelijk familielid. En de altijd klaar staande mantelzorger voor ouders die wat meer zorg nodig hebben dan ze zelf op kunnen brengen.
We willen er voor iedereen zijn v.w.b. de beeldvorming. Want onze status is belangrijk en moet overeind gehouden worden. Maar we kunnen én willen ook heel veel. Onze telefoon – en onze andere talloze online gadgets – is de permanente verbinding met alles in deze wereld. We kunnen alles en iedereen 24 uur volgen. En dat doen we ook. Want we willen niets missen. Vijf op de tien mensen voelt zich druk. Maar we zijn ook daadwerkelijk drukker geworden en combineren heel veel taken op één dag. Alles moet er in, want we willen niets skippen of missen.
Druk zijn en onze omgeving
We weten allemaal dat er maar 24 uur in een dag zit. Hoe je die 24 uur besteedt, hangt aan de ene kant natuurlijk helemaal van jezelf af. Maar dat is niet alles. Er is ook een omgeving die hier druk op uitoefent en een belangrijk deel daarvan opeist. Daarnaast is onze samenleving en cultuur er één waar allerlei verwachtingen vanuit gaan. Ook daar willen we aan voldoen. Veel aandacht voor de kinderen, leuke dingen doen met het gezin, zitting nemen in besturen en raden, vrijwilligerswerk en noem maar op. Zelfs onze hobby’s en vrijetijdsbesteding moet aan trendy voorwaarden voldoen. Er is in Europa geen ander land waar mensen zo druk zijn. We willen nu eenmaal graag alle ballen hoog houden.
Ook corona heeft ons niet echt tot rust gebracht. De eerste weken leek het ons nog wel wat en leefden sommige in een kortstondige roze wolk. Maar dat was gauw over. Toen we eenmaal thuis zaten gingen we klussen en verbouwen. We probeerde dat allemaal met het nieuwe thuiswerken te combineren. En tussendoor moesten we nog even het thuisonderwijs voor onze kinderen managen.
Van druk naar balans
Tijdsdruk zorgt voor stress. Eén op de zes werkenden heeft inmiddels burn-outklachten. We leven in een tijd waar zelfhulpboeken gretig aftrek vinden. We verslinden ze, op zoek naar de heilige graal. Dat lukt maar slecht, want juist het om zich heen grijpende psychosociale verzuim baart ernstige zorgen. Maar misschien zoeken we de oplossing te vaak buiten onszelf. Echte veranderingen voltrekken zich namelijk juist van binnen naar buiten. Als wij niet anders gaan denken (binnen) over ‘druk’, dan gaan we het waarschijnlijk ook nooit anders ‘doen’ (buiten). Misschien dat de volgende tips je helpen in het anders leren denken over ‘druk’, zodat deze je helpen meer in balans te komen.
Leer het geheim van genoeg
Alles willen en alles willen kunnen, is wel erg veel. Het breekt ons op. Vroeg of laat gaan we onderuit. Wij mensen zijn hier niet voor bedoelt. Als je het geheim van ‘genoeg’ leert kennen, kom je nooit meer iets te kort. Breng wat je allemaal wilt, in balans met genoeg.
Leer NEE zeggen
Het lastigste woord in ons leven heeft maar drie letters. ‘Nee’ zeggen gaat ons slecht af. Maar als je geen grenzen hebt aangebracht in je leven, zeg je al gauw overal ja op. Ga na wat echt de belangrijkste waarden zijn in jouw leven. Wat is echt belangrijk voor je? Zeg daar principieel en onvoorwaardelijk ‘JA’ tegen. Het zal je helpen ‘NEE’ te zeggen als er dingen op je afkomen die jouw waarden (jouw JA) bedreigen.
Stop de chaos. Kies voor orde
Ren niet op maandagochtend de week in zonder plan. Als je weet wat je niet meer wil (omdat het je uit balans brengt en onrust en stress veroorzaakt) plan dan alleen dat wat daarvoor nodig is. En hou je daar ‘meedogenloos’ aan! Blok vooraf je agenda in tijdblokken met dat wat waarde heeft, wat haalbaar is en tijd en ruimte geeft om te worden wie je bent en wilt zijn. Dat zal betekenen dat je vooral heel veel niet meer gaat doen.
Vraag hulp
Het is niet logisch te denken dat de probleem- veroorzaker (jij dus) dezelfde persoon is die ook het probleem moeiteloos kan oplossen. Het is echt niet raar om wat advies en aanwijzingen te vragen aan een professionele coach. Of een training te volgen in persoonlijke effectiviteit. Stop met proberen. Ga doen! Zelf het wiel uit proberen te vinden, terwijl er zoveel evidence based practices beschikbaar zijn, is het jezelf onnodig moeilijk maken. Veranderen is al moeilijk genoeg. Doe het samen.
